برنامه های راهبردی توسعه شهری، پاسخی به نیاز مدیریت شهری در کشور در مورد تدوین برنامه ای فراگیر است به گونه ای که بتواند در کنار برنامه های توسعه شهری متداول در ایران، مانند برنامه جامع-تفصیلی که اغلب ناظر بر ساماندهی کالبدی-فضایی شهر است و سایر برنامه هایی که با هدف رفع بخشی از مسائل روزمره شهر مورد استفاده قرار می گیرند، در چارچوبی علمی به آینده محتمل توسعه شهر به شکلی هدفمند و با اتکا به مشارکت همه بهره وران بپردازد.
آ خرین نسخه دستورالعمل تدوین سند برنامه پنج ساله راهبردی-عملیاتی شهر و شهرداری در آبان ماه سال1394 تهیه شده است و به تاریخ 94/10/5 به استانداری ها و فرمانداری های سراسر کشور جهت بهره برداری، ابلاغ گردیده است . در این دستورالعمل، تجارب شهرداری های شهرهای پیشرو جهان و تجارب داخلی مد نظر قرار گرفته است و در تهیه آن سعی گردیده است، نواقص دستورالعمل پیشین تا حد زیادی مرتفع گردد. تدوین برنامه پنج ساله راهبردی-عملیاتی شهر و شهرداری بر اساس این دستورالعمل، می تواند حلقه اتصال نظام برنامه ریزی بلندمدت فضایی- کالبدی شهر (طرح جامع و طرح تفصیلی) با برنامه کوتاه مدت شهرداری (بودجه شهرداری) باشد.
این دستورالعمل به دنبال این است که ضمن تعیین سلسله مراتب تهیه و تصویب تا اجرا و پایش برنامه در دوسطح راهبردی و عملیاتی به فرایندی از برنامه ریزی دست یابد که تمامی رهنمودهای راهبردی و جهت گیری های بلندمدت و میان مدت توسعه شهر از اسناد فرادست استخراج و در آن لحاظ شود یا درصورت نیاز تولید و به روزرسانی شود و چارچوبی برای تدوین برنامه راهبردی و عملیاتی شهرداری ارائه دهد به نحوی که به پیشنهادهای روشنی برای انجام تمامی فعالیتهای شهرداری منجر شود.
از ویژگی های ممتاز این دستورالعمل می توان به تهیه سند راهبردی توسعه شهر به صورت فرابخشی و ترسیم آینده شهر و اتصال رهنمودها و پیشنهادهای راهبردی اسناد توسعه شهری به نظام بودجه‌ریزی سالانه شهرداری از طریق تعریف پروژه‌های سرمایه‌ای و فعالیتهای مستمر به تفکیک سال‌های برنامه، در برنامه عملیاتی میان مدت و تعیین محل تأمین اعتبار آن‌ها اشاره کرد.
پیش بینی منابع مالی و درآمدهای شهرداری در سناریوهای مختلف، ارائه پیشنهادهای قابل اجرا در چارچوب محدودیت‌های مالی، اداری و فنی و پرهیز از آرمان‌گرایی و داشتن قابلیت سنجش خروجی محصول و خدمت با استفاده از تعریف اهداف کمّی در سطح کلان و خُرد را دیگر ویژگی های این دستورالعمل ذکر نمود.
همچنین قابلیت انعطاف پذیری عملیات با استفاده از امکان پایش و نظارت بر اجرا و بازنگری در برنامه‌ها با توجه به تغییرات شرایط محیط درونی و بیرونی و نظم بخشی به فعالیتهای شهرداری و ایجاد هماهنگی بین بخش‌های مختلف درون سازمانی شهرداری از دیگر ویژگی های عمده این دستورالعمل می باشد.
بر اساس این دستورالعمل، رئوس کلی شرح خدمات و نحوه پیشبرد سند برنامه پنج ساله راهبردی-عملیاتی شهر و شهرداری به شرح ذیل می باشد:
1) بررسی اسناد فرادست
1-1) بررسی قوانین، ضوابط و مقررات ناظر بر توسعه شهری در سطح شهر و فراشهر
2-1) بررسی اسناد برنامه های توسعه در سطح فراشهری و استخراج جایگاه شهر مورد بررسی در آن ها و جهت گیری های راهبردی برای توسعه شهر
3-1) بررسی اسناد برنامه های توسعه شهری مصوب (طرح جامع، هادی و تفصیلی شهر) و استخراج جایگاه شهر مورد بررسی در آن ها و جهت گیری های راهبردی برای توسعه شهر
4-1) بررسی اسناد برنامه ای بخشی برای توسعه شهر(ترافیک، پسماند، محیط زیست، فاضلاب، مدیریت منابع آب، مصرف انرزی و مانند آن ها) و استخراج جهت گیری های راهبردی برای توسعه شهر
5-1) جمع بندی و تحلیل جهت گیری های راهبردی توسعه شهر مستخرج از اسناد فرادست و مرتبط
2) مطالعات و برنامه ریزی راهبردی شهر
1-2) انجام فرآیند چشم انداز سازی با جلب مشارکت بهره وران (تعیین ماموریت، چشم انداز، راهبردها و سیاست های اجرایی توسعه شهری) در صورت عدم کفایت جهت گیری های راهبردی مستخرج از اسناد فرادست و مرتبط جهت تدوین چشم انداز ئ راهبردها
2-2) تشکیل جدول تحلیل راهبردی قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها (SWOT) جهت استخراج راهبردها . سیاست های اجرایی
3) برآورد درآمدها و منابع تامین اعتبار شهرداری در طی سال های برنامه
1-3) بررسی روند درآمد شهرداری در پنج سال اخیر(اعم از درآمدهای نقدی و غیر نقدی)
2-3) بررسی دورنمای درآمدهای پایدار و ناپایدار شهرداری در طی سال های برنامه
3-3) دسترسی شهرداری به بازارهای مالی و فروش دارایی و وصول مطالبات در طی سال های برنامه
4-3) ارائه سناریوهای تامین مالی و مشارکت بخش خصوصی در اجرای برنامه
5-3) ارائه سناریوهای درآمد شهرداری برای سال های برنامه به تفکیک انواع کدهای درآمدی در دوره برنامه
6-3) پیش بینی درآمدها و منابع تامین اعتباری شهرداری در سال های برنامه
7-3) نتیجه گیری و توصیه های مالی لازم برای تامین منابع برنامه
4) برنامه ریزی عملیاتی شهرداری در پیوند با برنامه ریزی راهبردی شهر
1-4) شناسایی طرح های مورد نیاز برنامه به تفکیک حوزه های کارکردی در اتصال با سیاست ها و راهبردهای برنامه و در صورت نیاز به تعریف طرح جدید
2-4) تهیه فهرستی از پروژه های در حال اجرا و مصوب شهرداری به تفکیک هر یک از برنامه های وظایف سه گانه خدمات اداری، خدمات شهری و عمران شهری
3-4)ارائه شناسنامه و مشخصات تفصیلی پروژه ها
4-4) ارائه مشخصات فعالیت های هزینه ای وظایف خدمات اداری و خدمات شهری
5-4) اولویت بندی پروژه های عمرانی
6-4) تعیین اولویت پروژه ها
7-4) تعیین اهداف کمی طرح ها
8-4) تکمیل درختواره اجرای برنامه
9-4) تدوین برنامه عملیاتی شهرداری در وظایف سه گانه شهرداری و برنامه های اجرایی
5) نظام پایش و بازنگری برنامه
1-5) تفسیم کار بین دستگاه های اجرایی شهرداری جهت انجام برنامه
2-5) پایش اجرای پروژه های عمرانی
3-5) پایش اجرای فعالیت های هزینه ای
4-5) پایش اهداف کمی طرح ها
5-5) پایش اهداف عملیاتی
6-5) ارائه درخواست های بازنگری در برنامه
6)تهیه لایحه برنامه راهبردی-عملیاتی شهر و شهرداری جهت ارایه به شورای شهر و سایر مراجع ذیربط
بر اساس این دستورالعمل پروژه های پیشنهادی در قالب وظایف سه گانه خدمات اداری، خدمات شهری و عمران شهری طبقه بندی می شود. وظایف به 20 برنامه اجرایی و برنامه ها به 103 طرح تقسیم می شوند.
الف) وظیفه خدمات اداری شامل 5 برنامه به شرح ذیل است که برای هیچ یک از آن ها طرحی در نظر گرفته نشده است:
- خدمات مراقبتی و نظارتی
- توسعه منابع انسانی
- خدمات مالی و مدیریت
- تحول اداری و فن آوری اطلاعات
- سایر خدمات
ب) وظیفه خدمات شهری دارای 6 برنامه به شرح ذیل است:
- نظافت محیط زیست شهری
- نگهداری و بهبود محیط شهری
- آتش نشانی، خدمات ایمنی و حفاظت شهر
- بهبود ترافیک شهری
- حمل و نقل شهری
- شهرسازی و نظارت بر توسعه و عمران شهری
ج) وظیفه عمران شهری دارای 9 برنامه به شرح ذیل می باشد:
- برنامه ریزی توسعه شهری
- هدایت و دفع آب های سطحی درون شهری
- حمل و نقل و بهبود عبور و مرور شهری
- ایجاد تاسیسات حفاظتی شهرها
- بهبود محیط شهری
- ایجاد اماکن و فضاهای ورزشی، فرهنگی و گردشگری
- ایجاد سایر تاسیسات و تسهیلات شهری
- ایجاد تاسیسات درآمد زا
- دیون پروژه های پیش بینی نشده
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمی یابند.